Pesë vjet më parë prodhuesit e vajit të ullirit në Itali dhe në vendet e tjera të Evropës Jugore filluan të vërejnë se disa nga pemët e tyre të ullirit po vdisnin. Ato ishin duke u tharë dhe shtrembëruar. Një lloj sëmundje po sulmonte pemët, disa prej tyre qindra vjeçare. Duke transformuar peisazhet dhe duke kërcënuar një aktivitet të lashtë bujqësor që ka mbështetur komunitetet për shekuj.
Në plantacionin Foresta forte në Ugento në jug të Italisë 4000 pemë ulliri jane shkaterruar nga ky bakter. Ato kane qenë në të njëjtën toke ne te njejten familje italiane për gati 500 vjet. Më pas, pak vite më parë, bakteri, që u identifikuan si Xylella Fastidiosa , filloi të sulmonte pemët e ullirit, duke tharë ato dhe duke i vrarë ato ngadalë.
“Prodhimi im ka rene me rreth 80 për qind në vetëm tre vjet,” tha për Euronews prodhuesi i vajit të ullirit, Giovanni Melcarne. “Kjo sëmundje ka shkatërruar tërësisht peizazhin dhe sistemin tonë të prodhimit. Çdo shërim i mundshëm do të jetë shumë i ngadalshëm”.
Italia ka humbur rreth 40.000 ha me ullinj per vetem 5 vite qe nga shfaqja e kesaj semundje.
“Sa më shpejt që të mund të identifikoni sëmundjen, aq më shumë garanci duhet të përballeni”, shpjegoi Maroun el Moujabber, një agronom ne projektin Cure-XF . “Pra, kjo është gjëja e parë që po bëjmë, gjëja e dytë është të shkëmbejmë njohuri shkencore, sepse kjo luftë kundër sëmundjes duhet të jetë shumëdisiplinore dhe duhet ta luftojmë jo vetëm nga një perspektivë biologjike, por edhe duke përdorur mjete nga fusha të tjera si sociologjia , ekonomi dhe bioteknologji. “
Bakteret transmetohen kryesisht nga pema në pemë me insekte. Studiuesit fillimisht duhej të identifikonin dhe karakterizonin patogjenin, i cili ishte një sfidë.
“Bakteret që ekskluzivisht kolonizojnë dhe veprojnë brenda enëve të drurit”. tha Donato Boscia, një fitopatolog me Këshillin Kombëtar të Kërkimeve Italiane. “Ajo bllokon ujërat dhe kripërat minerale që shkojnë nga rrënjët në gjethe. Gjithçka ndodh ekskluzivisht brenda pemës, gjë që e bën këtë sëmundje shumë të vështirë për t’u marrë me te”.
Ende nuk ka një shërim të njohur për sëmundjen, por mjetet diagnostikuese të hershme dhe aplikacionet për monitorimin e patogjenit janë zhvilluar dhe po testohen për të parandaluar zgjerimin e saj, dhe tani hulumtuesit po kërkojnë për të ardhmen.
“Bakteret tani konsiderohen endemike në rajonet e prekura”, sipas Franco Valentini, një agronom në Ciheam-Bari. “Kjo do të thotë se nuk është më e mundur për ta zhdukur ose eliminuar atë, kështu që ne duhet të mësojmë se si të jetojmë me të, dhe një mënyrë është të zhvillojmë bimë që janë rezistente ose tregojnë një ndjeshmëri të ulët ndaj sëmundjes”.
Një tjetër agronomi nga Këshilli Kombëtar i Kërkimeve Italiane, Pierfederico Lanotte, thotë se po bëjnë përparim.
“Ne kemi identifikuar tashmë dy varietete që janë rezistente ndaj sëmundjes, të njohur si leccino dhe fabolosa. Por ky është vetëm fillimi, pasi objektivi ynë është të gjejmë më shumë lloje që janë edhe më rezistente”.
Varietetet potencialisht rezistente shndërrohen në pemë të prekura për një monitorim më të ngushtë. Prodhuesit lokalë të vajit të ullirit si Giovanni Melcarne, thonë se shpresojnë se ky hulumtim do t’i ndihmojë ata përfundimisht.
“Ne kemi nevojë të rritim biodiversitetin, duhet të mendojmë për varietete të tjera të drurëve të ullirit, gjë që do të ndihmojë në krijimin e një zone mbrojtëse dhe një pengese natyrore që mund të na garantojë një të ardhme më të mirë”.