Zambaku i bardhë i ujit është përdorur nga popuj të ndryshëm për qëllime të ndryshme. Farat e tij qetësojnë nervat dhe ndërpresin të marrët e mendjes, përmirësojnë oreksin, etj. Ndërsa këngëtarët i përdorin për të forcuar zërin. Lëngu i luleve përdorej për të larguar dhembjen e dhëmbëve.
Në popuj të ndyshëm, për krijimin e kësaj bime ka legjenda dhe histori të shumta. Nje prej tyre lidhet me emrin shkencor te kësaj lule qe është Nymphaeaalba. Emri vjen nga fjala e greqishtes se lashte “nymph”, dhe sipas mitologjisë, do të thotë një shpirt femëror që banon ne ujra.
Në Egjipt zambaku i ujit lidhet me mitin e krijimit dhe simbolizon ciklin e lindjes së jetës dhe vdekjes. Shtyllat e tempujve në Egjiptin e lashtë ishin në formën e luleve të zambakëve te ujit, që lulëzonin nga toka.
Në vendin tonë, ndryshe nga vendet e tjera legjenda e krijimit të kësaj bime është e lidhur me heroizmin e gruas shqiptare në kohën e Skënderbeut. Legjenda te ngjashme ka ngritur populli yne edhe per lulen e Zymbylit te fushes te cilen e quan Lulja e Parlotes prej loteve te Pares.
Legjenda si mbiu Zambaku i bardhe ne liqenet e Lures
Legjenda si mbiu Zambaku i bardhe ne liqenet e LuresNe shekullin XV, Shqipëria jeton periudha lavdie. Në fushat e betejës ushtritë shqiptare, të udhëhequra nga Skënderbeu, dalin gjithnjë fitimtare kundër ushtrive të shumta osmane. Si e gjithë Shqipëria edhe Lura jeton me çështjet e luftës. Ajo përgatit dhe kalit armë të forta që bëhen edhe më të forta në duart e trimave shqiptarë.
Turqit kanë mësuar se shqiptarët i bëjnë armët në malet e Lurës. Dhe një natë të errët, turq të panumërt rrethojnë Lurën.
Shpejt, ndonëse të zënë në befasi, Iurianët organizojnë mbrojtjen. Krahas burrave me një trimëri të rrallë luftojnë edhe gratë. Edhe sot ne Lure njhet shprehja “Cuca n’luftë bahet djalë”. Njëri pas tjetrit, duke lënë përpara këmbëve të tyre pirgje me kufoma turqish, bien lurianët dhe lurianet.
Sulltani e ka paguar shtrenjt “fitoren”. Një grusht lurianesh dhe Iurianesh, duke luftuar si luanë, ia kanë shfarosur krejt asqerin (ushtarët). Ne inat e siper ai jep urdhër që disa gra të plagosura rëndë e te zena rob, të mbyten po atë natë në nje nga liqenet e Lurës.
Legjenda thote se në vendin ku u mbyten grate, në mëngjes mbinë lule të bukura e te bardha si ato vetë. Në mbrëmje ose kur i këput keto lule mbyllen, kurse në mëngjes çelen përsëri.
Prej ketej liqeni ka marre emrin Liqeni i Luleve. Ky liqen ndodhet në Parkun Kombëtar të Lurës, në lartësinë mbi 1600 m të malit të Kurorës së Lurës. Përbën një liqen akullnajor, me sipërfaqe rreth 45 ha. Ka ujë të pastër si kristali dhe të ftohtë. Është i pasur me një botë të gjallë të larmishme dhe formon një ekosistem interesant të liqeneve alpinë me bukuri të rrallë.