KUPTIMI MBI VERËN
Vera është produkti që merret nga fermentimi i lëngut (mushtit) të rrushit. Cikli i përpunimit të verës është i përbërë nga këto procese teknologjike (figure 1):
i) Vjelja e rrushit;
ii) Dermimi i kokrrave dhe përgatitja e mushtit për verë;
iii) Fermentimi i mushtit dhe transformimi i tij në verë;
iv) Dekantimi dhe qëndrueshmëria e verës;
v) Ruajtja dhe vjetërimi;
vi)Përgatitja e verës për tregetim, etj.
KOHA MË E PËRSHTATSHME PËR VJELJEN E RRUSHIT
Përcaktimi i kohes më të përshtatshme për të filluar vjeljen e rrushit ka një rëndësi të madhe. Ky përcaktim bëhet nga vezhgimi i vazhdueshëm i karakteristikave të jashtme të pjekurisë së rrushit si: pamja e veshulit, vegjetacioni, ngjyra dhe shija e kokrrave, etj. Kjo plotësohet me matjen e herë pas-hershme të përqindjes së sheqerit në lëngun e rrushit.
Koha kur vilet rrushi për prodhim vere, quhet pjekuria teknike ose industriale. Për të përcaktuar më mirë këtë kohe, duhet që dy jave para vjeljes së rrushit, në intervalin 4-5 ditësh te bëhen matje ose përcaktimi i përmbajtjes së sheqerit në lëngun e rrushit. Matjet e sheqerit bëhen me anën e instrumentave si: Reftaktometer, Mushtimeter Babo, Dyzhardin-Saleron dhe Eshle dhe procedura e matjes bëhet në këtë mënyrë: Për çdo matje merret 1-2 kg rrush në pjesë të ndryshme të hardhisë dhe në disa pika të ndryshme brënda vreshtit ku do të bëhet vjelja. Rrushi shtrydhet në një enë dhe mushti filtrohet.
Mushtimetri Babo shërben për të përcaktuar përmbajtjen e sheqerit në peshë (gr/100gr musht) ose në % për 100 gram lëng të shtrydhur dhe të kulluar.
Matjet e përmbajtjes së sheqerit me mushtometër bëhen duke u përsëritur disa herë, deri sa vërehet kur përmbajtja e sheqerit të mos shtohet me. Kur bëhen matjet me mushtometër, duhet bërë kujdes që leximi të bëhet në kufirin e sipër m të meniskut që krijon lëngu me tubin e mushtometrit (figurë 2).
Nëse me mushtometër vërehet se vlera e një lëngu rrushi është 12,87 % sheqer në Babo (Tabelë 1), do të thotë se sasia e sheqerit (gr) në 1000 ml lëng është 135 gr dhe teorikisht Grada Alkolike e verës që mund të prodhohet nga ky rrush, duhet të jetë 7,90.
Atëhere siç vërehet kjo vlere prej 7,90 është tepër e ulët nga 110 – 120 që duhet të jetë.
Prandaj është e nevojshme që rrushi të mos vilet në këtë moment, por të pritet për pjekuri të më tejshme të tij.
Refraktometri shërben për të përcaktuar përmbajtjen e sheqerit në % (figurë 3). Temperatura e lëngut duhet të jetë rreth 20 0C. Nga masa e lëngut të rrushit të shtrydhur dhe të kulluar merren 2-3 pika dhe hidhen ne fushen e refraktometrit. Pastaj mbulohet me kapakun e vet dhe drejtohet nga burimi i drites (Dielli), me qellim qe rrezet e diellit te cilat perthyhen ne baze te permbajtjes se sheqerit, tejapin nje lexim te qarte ne fushen e leximit.
Matjet e permbajtjes se sheqerit me refraktometer behen duke u perseritur disa here, deri sa te verehet qe permbajtja e sheqerit te mos shtohet Leximi i vleres ne refraktometer behet pikerisht ne vijen horizontale qe krijohet si rezultat i perthyerjes se drites se diellit ne varesi te densitetit te lengut.
Matjet e permbajtjes se sheqerit me mushtometer behen duke u perseritur disa here, deri sa verehet kur permbajtja e sheqerit te mos shtohet me.
Kur behen matjet me mushtometer, duhet bere kujdes qe leximi te behet ne kufirin e siper m te meniskut qe krijon lengu me tubin e mushtometrit (figure 2).
Nese me mushtometer verehet se vlera e nje lengu rrushi eshte 12,87 % sheqer ne Babo (Tabele 1), do te thote se sasia e sheqerit (gr) ne 1000 ml leng eshte 135 gr dhe teorikisht Grada Alkolike e veres qe mund te prodhohet nga ky rrush, duhet te jete 7,90. Atehere siç verehet kjo vlere prej 7,90 eshte teper e ulet nga 110 –120 qe duhet te jete.
Prandaj eshte e nevojshme qerrushi te mos vilet ne kete moment, por te pritet per pjekuri te me tejshme te tij.
KOHA E DUHUR E VJELJES SE RRUSHIT
Prodhimi i rrushit qe destinohet per vere duhet te vilet kur ne refraktometer lexohet 190 Babo. Nese kjo vlere nuk ka arritur akoma, atehere duhet pritur. Nese rrushi transformohet ne vere me permbajtje nen 190, atehere vera do te dali me pak alkol, me me shume shume tanine dhe me pak ngjyre.
Ne keto kushte vera eshte e predispozuar te prishet me shpejt. Nese perqindja e sheqerit kalon mbi 220 Babo, atehere gjate fermentimit do te verehet bllokimi i fermentacionit. Kjo ndodh nga qe sasia e larte e sheqerit i bllokon fermentet dhe bakteriet vinifikuese, ne dem te shnderrimit te lengut te rrushit ne vere.
Nga sa del mesiper, perqindja me e pershtateshme e sheqerit ne rrush dihet te jete 19-22o Babo. Gjithashtu rritja e vleres se sheqerit mbi vlereat 220 Babo, do te ndikoje ne uljen e aciditetit te rrushit.
Sasia normale e aciditetit ne rrush duhet te jete ne vlerat 6 – 7.5 gr/liter. Nese vlera e aciditetit eshte me pak, atehere ruajtja e veres pas fermentimit do te jete me e veshtire. Nese eshte me shume, atehere shija e veres do te prishet.
Vendi yne sidomos zona ne te cilen projekti FAO ka vepruar, karakterizohet nga nje klime e nxehte gjate veres dhe e thate. Ne keto kushte sasia e aciditetit ulet shpejt, prandaj prodhuesit e veres duhet ta kene shume kujdes kete dukuri. Sipas kesaj del qe rritja e sasise se sheqerit eshte ne proporcion te zhdrejte me aciditetin.
Siç verehet te dhenat jane perllogaritur ne rastin kur temperatura e mushtit (lengut te rrushit) eshte ne 150C. Per ti shfrytezuar te dhenat e tabeles ne rastin kur nje leng rrushi nuk eshte me ne temperaturen 15 0C, por ne 10 0C atehere per t’i korrigjuar keto vlera, sherben tabela tjeter ndihmese (tabela 17) e cila i korrekton treguesit e marre ne vlerat e temperatures aktuale.
Shembull.
Ne rast se ne kemi nje musht (leng rrushi), ku temperatura e te cilit eshte 10 0C dhe me leximin ne mushtometer tregon perqindjen e sheqerit Babo ne 17,72, atehere per ta korrektuar ne vlerat e temperatures se duhur per 15 0C (shih tabelen nr. 16), duhet te veprojme ne kete menyre:
Ne rastin kur mushtometri e tregon vleren e sheqerit Babo ne leng me 17,72 %, sipas tabeles nr. 16, vlera e densitetit te lengut per temperaturen 15 0C, eshte 1087. Per t’a konvertuar kete vlere jo me per temperaturen e lengut ne 15 0C por ne 10 0C, ne tabelen nr 17, duhet qe vleres 1087 ti zbresim vleren -0,6 dhe vlera duhet te jete 1087 – 0,6≈1086. Po ta shikojnme kete vlere te densitetit ne tabelen nr 16, atehere do te verehet se % e sheqerit babo duhet te jete 17,530 Babo ose sasia e sheqerit ne gr per 1000 ml (ose 1 liter) duhet te jete 199 gr.
Ne rast se ne kemi nje musht qe temperatura e tij nuk eshte me ne 10 0C, por ne 20 0C dhe vlera e sheqerit Babo nga mushtometri eshte 17,72 % ose me densitetin 1087, atehere per ta korrektuar ate ne vlerat e tabeles se perllogaritur per temperaturen 15 0C, duhet te shfrytezojme te dhenat e tabeles nr 17. Nga tabela nr. 17 marrim se per vleren 20 0C vleres se densitetit 1087, duhet ti shtojme +0,9 (ne temperaturen 20°C) dhe vlera reale e konvertuar per15 0C duhet te jete 1087 +0,9 ≈ 1088 qe i takon vleres se sheqerit Babo 17,91% dhe permbatjets se sheqerit ne gr./liter leng ne 204 (gr/l) sheqer.
NXJERRJA E GRADA ALKOLIKE E VERES PER NJE SASI RRUSHI TE DHENE
Per te nxjerre kete vlere, duhet te shfrytezojme te dhenat e talebes nr 1. Nese sasia e sheqerit Babo (B) eshte 21.090 Grade Babo, atehere sasia e Grades Alkolike (Gal) te veres, duhet te jete sipas kesaj perllogaritje Gal = B x k, ku k eshte vlera (k = 0.6 e cila merret si nje koeficent), atehere Gal = 21.09 x 0.6 = 12.65, pra Gal = 12.65.
Tabele 1. Perllogaritja e sheqerit me mushtimetrin Babo, Dyzhardin-Saleron, Eshle
Ne figuren 4, jepen kurbat e levizjes se sheqerit dhe te acidit tartrik ne varesi te disa matjeve te bera gjate pjekjes se kultivarit Shesh i Zi i destinuar per prodhimin e veres, te realizuar nga konsulentet e projektit
FAO. Datat e matjeve kane qene: 4; 7; 10; 13; dhe 16 Shtator.
PROCEDURA E VJELJES SE RRUSHIT TE DESTINUAR PER PRODHIMIN E VERES
Ne radhe te pare eshte e rendesishme te sigurohet mbrojtja e rrushit deri ne diten e vjeljes ndaj mykut gri, semundje apo demtues te ndryshem qe e prekin veshulin. Nese prodhimi preket nga keto semundje apo demtues, cilesia e veres gjate fermentimit dhe ruajtjes, eshte e destinuar te prishet.
Vjelja duhet te behet ne kushte te mira klimatike. Ne rast se gjate vjeljes ka nje periudhe shiu, procesi i vjeljes duhet te nderpritet menjehere dhe ky proces duhet te filloje pas 2-3 diteve. Sasia e ujit ne frutat e rrushit apo brenda kokrrave te rrushit e cila ka ardhur si rezultat i shiut, ulin permbajtjen e sheqerit ne musht. Kjo ndikon negativisht ne procesin e fermentimit te veres dhe ruajtjen e keqe te saj.
Rrushi duhet te vilet me gershere dhe te vendoset sa me mire neper arka me qellim qe gjate transportit kokrrat te mos shtypen. Nese kokrrat shtypen atehere menjehere, do te filloje procesi i fermentimit te parakohshem te veres.
Per kete qellim duhet te perdoren arka plastike ne menyre qe kokrrat e rrushit te mos shtypen. Arkat ku do te vendoset rrushi nuk duhet te jene me shume se 0.6-0.7 m te thella, te jene plastike dhe te kene te çarat e tyre per te siguruar ajrimin e tyre.
Arkat duhet te boshatisen me kujdes ne kantine me qellim qe kokrrat te mos shtypen. Para kalimit ne shtrydhese, rrushi duhet te pastrohet nga papasterite (pjeset e ndryshme si gjethe, kercej, etj,) dhe shume rendesi ka eleminimi i plote pjeseve te mykura.
Nese masa e rrushit lihet per t’u shtypur per me vone, atehere ajo duhet te lihet ne hije dhe mundesisht te mbulohet ne menyre qe temperatura e mushtit pas shtrydhjes te mos jete e larte. Nese temperatura e lengut eshte e larte, atehere pengohet procesi i fermentimit te veres.
DERMIMI I RRUSHIT
Dermimi eshte faza e pare e transformimit te rrushit ne vere. Perse quhet dermim dhe jo shtypje? Ndryshimi eshte se kokrrat e rrushit gjate derrmimit çahen ndersa farat dhe frenjat nuk coptohen.
Nese keto te fundit coptohen, atehere sasia e taninave ne leng do te shtohet dhe shija e veres do te prishet. Per dermimin e rrushit perdoren makina te perbera nga dy cilndra metalike te dhembezuara qe rrotullon ne drejtim te kundert nepermjet nje elektromotori. Dermueset plotesojne te gjitha kerkesat per prodhimin e nje vere te kuqe te cilesise se mire. Dermuesja ben heqjen e frenjave dhe me anen e dy cilindrave inoksi kryen plasjen e lekures se kokrres se rrushit, pa thyer farat ne brendesi te saj.
Shprejtesia e rrotullimit te dy cilindrave zakonisht eshte nga 100-120 xhiro ne minute. Dermuesja ka qellim te shtypi kokrren e rrushit dhe te cliroje sa me teper leng sheqeror, i cili ndodhet ne brendesi te kokrres. Shtrydhja lejon kryerjen e tretjes se lendeve ngjyruese gjate fermentimit per te fituar verera me me ngjyre.
Efekti i dermimit pa shtypur farerat apo frenjat qendron ne ate qe pakesohet mundesia e kalimit te tanines ne vere, duke e bere ate me te bute dhe me te kendeshme. Eshte mire qe frenjat te eliminohen para se te shtypen kokrrat. Heqja e frenjave ul 30 % vellimit te vaskave gjate fermentimit si dhe eleminon shijet e padeshirueshme qe frenjat mund ti japin veres.
FERMENTIMI DHE TRAJTIMI ME GAZ SULFUROR
Rushi pasi eshte dermuar nga egrapompa, ai eshte i kthyer ne musht dhe dergohet drejt enes se fermentimit ku do te ndodhe fermentimi. Enet fermentuese mbushen ne ¾ e volumit te tyre, kjo me qellim per t’i lene vend rritjes se vellimit te mushtit (dhe bersise) si rezultat i procesit te fermentimit.
Me ardhjen e mushtit ne enet e fermentimit behet sulfitimi. Gazi sulfuror eshte i vetmi antiseptik qe perdoret ne perpunimin e rrushit. Kur ky gaz perdoret ne sasi te pershtatshme sipas gjendjes se rrushit dhe te temperatures se jashtme dhe nepermjet perdorimit te tij, sigurohen keto epersi:
1) Ka veprim antiseptik, paralizon/eleminon majate dhe bakteret e demshme, duke lene te zhvillohet nje fermentim normal i mushtit.
2) Ka veprim acidifikues, pengon zhvillimin e mikroorganizmave qe shkaktojne prishjen e acidit malik dhe tartrik.
3) Ka veprim kthjellues, duke qene se ky gaz e vonon pak fermentimin, krijon mundesine e nje
kthjellimi te shpejte te mushtit.
4) Ka veprim antioksidues, e ruan mushtin dhe veren nga oksidimi, pasi pengohet oksidimi i taninave.
5) Ka veprim tretes, favorizon tretjen e substancave qe ndodhen nen lekurat e kokrrave te rrushit.
Pa perdorimin e gazit sulfuror ne sasi te pershtatshme nuk mund te prodhohet vere me cilesi te mire. Gazi sulfuror perdoret ne disa forma: a) Ne gjendje te lengshme; b) Ne gjendje gazi; c) Ne gjendje te ngurte (si metabisulfit kaliumi), gjysma e peshes se tij eshte gaz sulfuror.
Sasia e gazit sulfuror eshtet e ndryshme dhe ajo varet sipas gjendjen fizike te rrushit, grades se pjekurise, qellimit qe kerkohet dhe temperatures se rrushit. Per prodhimin e veres se kuqe, sasia e gazit sulfuror qe perdoret eshte:
a) Rrush i shendoshe 5-10 gr/hl
b) Rrush i prishur 15-20 gr/hl
c) Rrush pak i tharte 15-20 gr/hl
Si perdoret gazi sulfuror?
Gazi sulfurore perfitohet nga trajtimi i mushtit te rrushit me Metabisulfid Kaliumi. Ne nje sasi pre 10 gr Metabisulfid Kaliumi, çlirohen rreth 5 gr SO2. Kjo duhet te hidhet menjehere pas dermimit. Sasia e Metabisulfid Kaliumit duhet te tretet ne 1-1.5 litra uje te ngrohte deri ne temperaturen 30-38 0 dhe pastaj te shperndahet ne te gjithe masen.
Ky preparat sherben perbllokimin e bakterieve dhe fermenteve te demshme te veres. Pastaj hidhet majaja e veres dhe sasia e tije duhet te jete 15-20 gr/Hl. Kjo sherben perpershpejtimin e procesit te fermentimit te veres.
Me mberitjen ne vaskat e fermentimit mushti fillon nje fermentim te vrullshem. Per te pershpejtuar procesin e fermentimit, keshillohet te perdoren fermente te seleksionuara (maja) qe e fillojne me me shpejtesi fermentimin. Keto maja garantojne nje transformimin total te sheqernave dhe eleminimin e difekteve ne shije dhe ererave qe vijne si rezultat i rrushit te prishur ose qe kane qene te infektuara me semundjet.
Kur fillon fermentimi pjeset e ngurta ngrihen lart dhe krijojne nje kapele dhe pjesa e lenget mbetet poshte. Ne pjesen e kapeles ndodhen te gjitha substancat qe i japin ngjyre dhe shije veres. Per t’i dhene ngjyren e duhur veres, duhet qe lengu te merret nga fundi i enes, pa e perzier me kapelen me qellim qe te eleminohet oksidimi dhe te hidhet siper kapeles.
Ky proces kryhet disa here. Nepermjet ketij procesi vera merr me shume ngjyre dhe me shije me te mire. Kjo ndodh sepse ne “kapele” ndodhin kokrrat e rrushit, ngjyrat, pigmentet, aromat, etj, dhe nepermjet hedhjes se lengut siper kapeles ben qe vera te dali me e shijshme dhe me aromatike. Njekohesisht me ane te ketij procesi behet e mundur homogjenizimi i temperatures se mases, si dhe pengimi i uthullimit te pjeses se siperme te veres.
FAZAT E FERMENTIMIT TE VERES
Procesi i fermentimit te veres ka dy faza fermentimi qe quhet fermentimi i pare dhe i dyte: Fermentimi i pare fillon me futjen e rrushit ne vaske pas shtrydhjes dhe vazhdon deri ne terheqjen e mushtit gjysem te fermentuar nga vaska, etj. Gjate kesaj faze ndodhin keto fenomene:
1) Nen veprimin e majave ndodh transformimi i pjeses me te madhe te sheqerit te mushtit ne alkool, CO2 dhe produkte te tjera.
2) Clirimi i vrullshem i CO2, qe i jep mushtit qe fermentohet, pamjen e nje fenomeni valimi.
3) Rritja e shpejte e temperatures se mases qe fermentohet.
4) Tretje e vazhdueshme e lendeve ngjyruese dhe e substancave te tjera qe ndodhen nen lekure e kokrres.
5) Formimi i nje kapeleje me bersi ne pjesen e siperme te vaskes. Me fillimin e fermentimit, pjeset e ngurta vijne ne siperfaqe te lengut duke formuar kapelen.
Gjate procesit te fermentimit mbahen shenime me qellim qe te nderhyhet ne kohe dhe vera te dali me cilesine e duhur (tabele 3).
Tabele 3. Skema e karteles se fermentimit te pare
Gjate fermentimit te pare behen kontrolle ne matjen e densitetit dhe temperatures. Keto kontrolle kryhen
2-3 here ne dite, ne mengjes, dreke dhe ne mbremje, duke marre nje sasi mushti nen kapelen e bersive (sepse ne kete vend temperatura e mases eshte me e sakte). Temperatura optimale duhet te jete 25-28 0C. Çdo vezhgim shenohet ne kartelen e fermentimit dhe kjo per çdo vaske. Çdo vaske duhet te kete kartelen e vet te fermentimit. ]
Ne figuren 5, jepen treguesit e ndryshimit te vlerave te sheqerit gjate fermentimit te rrushit Shesh i Zi, ne vere, i realizuar nga konsulentet e projektit FAO. Datat e matjeve jane bere ne data: 16; 18; 20; 22; 24 dhe 26 Shtator.
TOÇITJA OSE PERZIERJA E MUSHTIT NE VASKE
Toçitja kryhet duke marre lengun nga pjesa e poshtme e vaskes dhe duke e hedhur ate ne pjesen e siperme te kapeles se formuar po ne te njejten vaske. Toçitjet gjate fermentimit behen me ajrim per ti dhene oksigjen majase.
Toçitja e pare me ajrim behet sapo te shfaqet fermentimi alkoolik, duke levizur 20 % te mushtit qe eshte ne fermentim. Toçitja e dyte behet kur densieti i mushtit arrin ne vleren 1060 dhe toçitja e trete kur densiteti eshte 1030. Ky veprim kryhet ne menyra te ndryshme si: toçitje me ajrim, toçitje pa ajrim.
Toçitja me ajrim behet sipas qellimit qe kerkohet:
a) Me ajrim te dobet;
b) Me ajrim te normal
c) Me ajrim energjik.
- a) Toçitja me ajrim te dobet , behet zakonisht kur e leme mushtin te zbrese nga rubineti ne nje ene dhe me ane te pompes te qarkulloje ne pjesen e siperme te vaskes. Ne kete rast kemi nje sistem te thjeshte a Ky ajer hyn nepermjet kapeles/bersise si rezultat i uljes se nivelit te lengut/mushtit.
- b) Toçitja me ajrim normal behet ne fillim ose sapo shfaqet fermentimi. Ne kete menyre shtohet intesiteti i ajrimit duke bere qe mushti te zbrese nga rubineti i vaskes, nga nje lartesi ne nje tje
- c) Toçitja me ajrim energjik behet ne rastet kur desulfitohen mus Zakonisht gjate fermentimit mjaftojne 2-3 toçitje, perveç atyre qe behen per sulfitimin dhe shtimin e majase.
Fermentimi i dyte fillon pas ndarjes se lengut nga bersia. Procesi i ndarjes se lengut realizohet nepermjet TERHEQJES.
Çeshte terheqja? Terheqja eshte procesi i veçimit te veres nga bersite. Gjate veçimit vera nuk eshte e paster. Ajo ka llumra, mbeturina te fermentimit, etj, qe duhen ndare me qellim qe vera te jete sa me cilesore. Per kete qellim gjate procesit te pastrimit te veres behen 2-3 terheqje.
Terheqja e pare. Behet kur densiteti i mushtit te kete arritur ne vlerat 1010-1015. Kjo terheqje behet gjithmone me ajrim sepse ne kete menyre behet nje riperteritje e aktivitetit te majave ne menyre qe fermentimi vijues (i dyte), te kryhet shpejt dhe deri ne fund. Kjo ndihmon ne shkaterrimin e sasive te vogla te acidit sulfidrik (karakteristike e eres se vezeve te prishura) qe mund te jene formuar gjate procesit te fermnetimit.
Vera duhet te dale nga vaska me vetrrjedhje. Vaskat ku hidhet vera duhet te jene te pastra, te sulfituara, te ajrosura, te mos kene ere te keqe dhe te mos kene patur produkte te tjera me pare perveç asaj te veres.
Vaskat, gjate mbushjes duhet t’ju lihet nje hapsire prej 5-10 cm.
Pas mbushjes se tyre ato duhet te kontrollohen per mbarimin e fermnetimit ne 2-3 here ne dite dhe kjo konsiston ne matjen e densitetit dhe temperatures dhe rezultatet shenohen ne kartelen e fermentimit te dyte (tabele 19). Ky process eshte pjesa me delikate ne prodhimin e veres. Kur densiteti i mushtit shkon ne vlerat 993-994, vera duhet te terhiqet perseri (terheqja e dyte) dhe fermentimi i saj praktikisht ka mbaruar. Gjate ketij procesi mbahen shenime sipas tabeles se fermentimit te dyte, ku çdo vaske ka kartelen e saj te fermentimit.
Tabele 4. Kartela e fermentimit te dyte
TERHEQJA E VERES SE PERFUNDUAR
Kur mbaron fermentimi vera dalngadale kthjellohet. Kur nuk kemi me clirim te CO2, lendet e ngurta (si; copa lekurash, farera, copa frenjash, majate dhe pjese te tjera,) depozitojne ne fund te eneve dhe perbejne ato qe quhen llumera te trasha. Keto llumera jane te padeshirueshme sepse i japin veres ere dhe shije te acidit sulfidrik, keshtu qe keto duhet te ndahen sa me shpejt nga vera. Ky veprim quhet terheqje. Terheqja behet ne kohe te fresket dhe te qete. Zakonisht behen tre terheqje.
Terheqja e pare, behet ne 8-10 dite pas ndalimit te plote te fermentimit. Kjo terheqje duhe te behet gjithmone me ajrim, per te lejuar largimin e shpejte te gazrave te tretura ne vere. Gjate terheqjes se pare shtohet 3-4 gr/hl SO2 (1 hl = 100 litra vere). Enet e ruajtjes se veres mbushen plot me vere me qellim qe te mos futet oksigjeni.
Terheqja e dyte, behet 2 muaj pas te pares. Gjate terheqjes se dyte behet nje sulfitim me 3 gr/hl SO2.
Terheqja e trete, behet rreth muajit Mars me shtim te 3 gr/hl SO2.
Terheqja e katert, behet ne muajin Qershor me 2-3 g/Hl SO2.
Ne menyre te permbledhur ne vijim jepet skema teknologjike e prodhimit te veres se kuqe.
Skema:
Ky material është pershkruar dhe pergaditur nga konsulentet e Projektit FAO-GCP/ALB/005/ITA në Tirane, Nikolin Musabelliu (konsulent enolog për prodhimin e verës) si dhe nga Fatmir Voci (konsulent i prodhimit bimore) po në këtë projekt.