Ne nuk jemi gjithmonë të uritur dhe ushqehemi për nevojë. Shpesh e bëjmë atë veç për shije, deri në atë pikë saqë nëse do të mund të zgjidhnim, do të hanim vetëm atë që na pëlqen. Ndjenja e urisë, në të vërtetë, varet nga mekanizma shumë komplekse, të gjithë të lidhur së bashku, tek të cilët komponenti psikologjik luan një rol kryesor.
Në tru, qendrat që rregullojnë urinë dhe ngopjen banojnë në hipotalamus, strukturë e pozicionuar midis dy hemisferave. Shenjat “Unë jam i uritur” ose “Unë jam i ngopur” vijnë nga organet periferike dhe na shtyjnë të kërkojmë ushqim, ose të ndalojmë së ngrëni. Këto mesazhe janë të natyrës kimike: për shembull, kur stomaku është i zbrazët prodhon grelinën, e cila stimulon oreksin, ndërsa indi yndyror prodhon leptinën, e cila e shtyp atë. Pas një vakti, pankreasi sekreton insulinë, e cila shkakton ngopje, po i njëjti organ prodhon edhe një molekulë tjetër, neuropeptidinën Y, që ju bën të uritur.
Rregullorja për të marrë ushqim kur kemi realisht nevojë për të dhe të hamë diçka të vogël kur nuk kemi nevojë për lëndë ushqyese është shumë e sofistikuar. Sidoqoftë, jo gjithmonë gjithçka shkon ashtu siç duhet: ndjenja e urisë dhe ngopjes në fakt mund të ndryshohet nga sëmundje të caktuara. “Diabetikët, për shembull, kanë përshtypjen se gjithmonë kanë nevojë për sheqerna, kur në fakt është pikërisht insulina që mungon në trupat e tyre”, shpjegon Carla Lertola, specialiste në shkencën e ushqimit dhe dietat. Sidoqoftë, më shpesh është mendja ajo që na orienton drejt ushqimit, veçanërisht në një shoqëri ku ushqimi është me bollëk dhe i kudondodhur.
Rregullimi i urisë dhe ngopjes, në të vërtetë, evoluoi në kohërat e lashta për të lejuar paraardhësit tanë të grumbullonin ushqime kur ishte në dispozicion, për të përballuar periudhat e pashmangshme të urisë që do të pasonin. Për këtë arsye, edhe sot ushqimet shumë energjike (si sheqernat dhe yndyrat) janë gjithashtu ato që stimulojnë më shumë lëngëzimin e gojës. Paraardhësit tanë nuk rezistuan dhe është e vështirë për ne të kontrollojmë veten.
Përballë ushqimit, i gjithë sistemi ynë ndijor, si ndjenja e erës, shikimit, shijes, dërgon sinjale në korteksin cerebral, i cili përpunon stimujt e marrë dhe transmeton të dhënat në pjesën tjetër të sistemit nervor së pari, dhe në të gjithë traktin gastrointestinal më pas. Stimulimi ndijor shndërrohet kështu në një zhytje drejt ushqimit e cila pasohet me një ndjenjë mirëqenieje. Pasi hamë mirë në të vërtetë, truri lëshon molekula që na bëjnë të ndihemi mirë.
Për këtë arsye, në disa raste nuk është as e nevojshme të shihet ushqim për të stimuluar oreksin. Nëse e gjejmë veten në një situatë të vështirë psikologjike, ideja që pas ngrënies do të ndihemi më mirë është e mjaftueshme për të na bërë të hapim frigoriferin. Ndërmjetësimi i emocioneve, mbizotërimi i pjesës emocionale mbi pjesën racionale, na bën të harrojmë, me pak fjalë, që hamë për të mbijetuar dhe që përdorimi i ushqimit të rehatshëm, i ashtuquajturi ushqim ngushëllues, çon në një rritje të konsiderueshme të peshës.
“Shpesh jemi të bindur që jemi në gjendje të rregullojmë veten, por kjo nuk është e vërtetë,” shpjegon Carla Lertola. «Ne duhet të mësojmë të jemi më të vetëdijshëm, t’i kushtojmë vëmendje mënyrës sesi ushqehemi dhe të përpiqemi të mos mashtrohemi nga emocionet e momentit. Sigurisht, ne gjithashtu mund t’i lejojmë vetes disa përjashtime, të cilat megjithatë duhet të mbeten të tilla “.