Në vitet e fundit, teknologjitë fotovoltaike janë zhvilluar masivisht. Shumë aktorë ekonomik si bizneset, familjet dhe qytetet e kanë njohur domosdoshmërinë mjedisore dhe përfitimin prej saj dhe kanë vendosur ta zbatojnë atë në mënyrën e vet. Kjo ka ndodhur edhe në bujqësi, megjithëse nocioni popullor i fermave diellore është përcjellë me polemika se a zvogëlohet në këtë mënyrë sipërfaqja për prodhimin e ushqimit.
SI E NDRYSHON ENERGJIA DIELLORE BUJQËSINË TRADICIONALE
Ferma diellore është një fushë e mbushur me qindra ose ndoshta mijëra panele diellore të orientuara drejt diellit. Në vend të patateve, fasuleve apo domateve të mbjella në tokë, ajo tokë mbulohet me panele diellore me qëllim që të prodhohet energji. Është e qartë se bujqësia tradicionale është një biznes relativisht i rrezikshëm sepse varet shumë nga kushtet e motit. Që të jetë e suksesshme, është e rëndësishme që të ketë sasinë e duhur të diellit, shiut dhe të mos ketë stuhi ekstreme, erëra të forta etj. Prandaj që të mos shqetësoheni për të gjithë këta faktorë mjedisorë dhe të keni ende të ardhura është vërtet emocionuese dhe paksa shumë e mirë për të qenë e vërtetë. Prandaj, përveç prodhimit të energjisë elektrike, fermat diellore kanë gjetur një fije tjetër – agrovoltaikët.
Kjo është një ide e mahnitshme për një botë të ndërgjegjshme ekologjike të agrobiznesit dhe shoqërisë. Që nga viti 2010, kur kostoja e instalimit të sistemeve diellore ka rënë me më shumë se gjysmën, bujqësia diellore ka filluar të lulëzojë. Karli Vajnam, studiuese në Institutin për Mbështetjen Lokale te Vetëbesimi, e shpjegon situatën e fermerëve amerikanë se pse ata zgjedhin të zëvendësojnë të korrat me panele diellore: “Arsyet mbizotëruese pse fermerët vendosin të zëvendësojnë të mbjellat me panele diellore janë se fermerët po plaken ose sepse është më e lehtë dhe më fitimprurëse.” Tani i shohim pasojat. Sa më shumë bujqësi diellore, aq më pak ushqim rritet. Dhe kjo i shqetëson sociologët dhe ekonomistët. Nga njëra anë kemi prodhuar energji të rinovueshme, nga ana tjetër – nëse jepet një fushë për prodhimin e energjisë elektrike nga fotovoltaikët, në thelb do të thotë se rritet më pak ushqim, gjë që mund të ketë një ndikim të rëndësishëm në shoqëri dhe mbi ekosistemet e natyrës. Domethënë, a ka një rrugëdalje? Apo është më mirë të ndalet krejtësisht bujqësia diellore dhe të rriten normativat për këtë mënyrë të përdorimit të fushave? Asnjë nga këto opsione nuk tingëllon kaq mirë si ideja se teknologjia diellore dhe bujqësia tradicionale mund të shkojnë dorë pas dore.
AGROVOLTAIKA– E ARDHMJA E BUJQËSISË?
Një ekip shkencëtarësh francezë të udhëhequr nga Kristof Dupraz ishin të parët që përdorën termin agrovoltaik. Në thelb kjo nënkupton kur panelet diellore dhe të korrat ushqimore kombinohen në të njëjtën tokë për të maksimizuar përdorimin e tokës. Kjo është ide që mund ta çojë prodhimin e ushqimit në një nivel tjetër. Fusha e tyre kërkimore në Montpelie, Francë, ka treguar se sistemet agrovoltaike mund të jenë vërtet shumë efikase pasi rritja e produktivitetit global të tokës mund të jetë nga 35 deri në 73 për qind! Studiuesit në Institutin Fraunhofer për Sistemet e Energjisë Diellore e kryen studimin për të njëjtën temë. Qëllimi i tyre ishte të zbulonin se si mund të përdoreshin rrezatimi diellor dhe të korrat ushqimore dhe në fund të merrnin një zgjidhje sinergjike. Testimi u krye pranë Liqenit të Konstancës, i cili kufizohet me Zvicrën, Gjermaninë dhe Austrinë. Në një vit, projekti pilot përdori 720 module diellore me dy persona që mbulojnë rreth 1/3 e hektare. Studiuesit vendosën ti vendosnin panelet aq sa duhet lart në mënyrë që të korrat të marrin pothuajse të njëjtën sasi të dritës së diellit sikur të rriteshin natyrshëm. Kjo ndihmon gjithashtu pasi mund të përdoret teknika përkatëse në prodhimin bujqësor.
REZULTATET FLASIN PËR VETVETEN
Kur u kryen të gjitha llogaritjet, dolën rezultate premtuese. Studiuesit zbuluan se produktiviteti i tokës mund të rritet me 60 për qind. “Rezultatet e projektit nga viti i parë janë sukses i plotë. Sistemi agrofotovoltaik u dëshmua se është praktik dhe kushton njësoj si një sistem i vogël diellor në çati. Prodhimi i bimëve ka nivel mjaft të lartë dhe mund të shitet me fitim në treg”, shpjegon për Digital Journal, Stefan Shindele, menaxher projekti për agrofotovoltaikët në Fraunhofer ISE. Kërkimi dëshmoi se bujqësia dhe fotovoltaikët mund të jenë kompatibilë. Kjo e zvogëlon konkurrencën për tokë dhe punon, gjithashtu, me efikasitet, duke siguruar njëkohësisht të hyra shtesë për fermerët. Pika e fundit vlen të theksohet më tej. Siç u diskutua më lart, një nga arsyet kryesore pse fermerët kalojnë në bujqësi diellore është përfitimi financiar i garantuar dhe një mënyrë jetese pa stres. Hulumtimet e Institutit Fraunhofer zbuluan se instalimi i fotovoltaikëve mund të funksionojë së bashku me bujqësinë tradicionale dhe të sjellë të ardhura edhe nëse kushtet e natyrës janë jokompatibile me nevojat e kulturës së kultivuar.
