Historiku i shkolles se Pare Bujqesore, dhurate e Kongresit Kombetar te Lushnjes (Pjesa 12)

Ne vitin 2006, puna dhe aktiviteti i Institutit te Perimeve dhe Patates, si edhe i instituteve te tjera te sistemt te bujqesise, ne zbatim te VKM nr.515, date 19.07.2006 “Per ristrukturimin e instituteve kerkimore shkencore ne varesi te Ministrise se Bujqesise, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit”, u futen ne rrugen e ristrukturimit. Ne kete vendim theksohej ketyre instituteve:

. Instituti i Kerkimit te Bimeve te Arave, Fushe-Krujé

. Instituti i Perimeve dhe Patates, Tirane,

. Instituti i Pemetarise, Vlore,

. Instituti i Kerkimeve Zooteknike, Tirane,

. Instituti i Misrit, Shkoder,

. Instituti i Studimit teTokave, Tirane

Dhe, mbi bazen e tyre, u krijuan pese Qendra te Transferimit te Teknologjive Bujqesore, ne Fushe-Kruje, Lushnje, Vlore, Korçe e Shkoder. Vlen te theksohet se ristrukturimi i ketyre institucioneve u be duke harmonizuar nevojat dhe kerkesat e kohes per punen kerkimore-shkencore dhe te transferimit te teknologjive me bazen materiale ekzistuese, stafeve shkencore, objekteve e laboratoreve me masa e fonde per forcimin e punes ne qendrat e reja. Gjate ristrukturimit u be kujdes qe te ruhej personeli tekniko-shkencor dhe vazhdimesia e detyrave kerkimore dhe te transferimit te teknologjise. Nga ish-IPP, Tirane u perfshine ne stafin kerkimor e shkencor te QTTB, Lushnie: Prof. Dr. Sokrat Jani, Prof. As. Dr Enver Tome, Dr. Liri Miho, Dr. Avni Salceni e Msc.Ylii Subashi ndersa nga ish-stacioni i Kerkimeve Bujqêsore Lushnje u bene piese e stafit shkencor Prof. As. Dr. Vladimir Malo, Prof. As. Dr. Vladimir Bano, Msc Isuf Dupi, etj.

Mbas ristrukturimit, QTTB, Lushnje ka 25 punonjêsh buxhetore dhe 15 – 20 punonjes prodhimi. Struktura e ketij institucioni eshte:

. Drejtori- Haxhi Blliku

. Departamenti i Perimeve, me pergjegjes Sokrat Jani.

. Sektori i Teknologjive te kultivimit te perimeve, me pergiegjes Liri Miho e speialiste: Gjergii Kadillari, Lulezim Kadiasi, Edmir Dalipaj, Drita Fejzo.

. Sektori i Farerave, me pergjegjes Enver Tome e specialiste: Isuf Dupi, Ylli Subashi, Tefta Toshkollari,

. Sektori i grurit, me pergjegjes Vladimir Malo e specialiste: Merita Mahilaj, Shkendi Sebishti

. Sektori i Bazes Eksperimentale e Prodhuese, me pergjegjes Nevruz Sharka e specialiste: Novruz Mihola, Agim Haliti

. Laboratori, me pergjegjes Vladimir Bano e specialiste Lumturi Shahini

. Sektori i Administrates: Tefta Puka (Financiere), Violeta Visha (magaziniere), Zylfije Hida (Sekretare, arshiviste), shofer dhe dy roje.

Ne drejtim te ketij institucioni u vendos Haxhi Bliku, specialist me pervoje te gjate pune ne prodhim e ne administrate, me aftesi shkencore e menaxhuese, i njohur ne punet e bujqesise dhe kryesisht perimeve. Qeveria shqiptare, ristrukturimin e kesaj Qendre e shoqeroi me fonde e investime, per te krijuar kushte nomale pune dhe studimi. Brenda nje periudhe te shkurter u be rikonstruksioni i plote i çatise, i zyrave, laboratoréve e mjediseve perreth. Njekohesisht, brenda vitit te pare te ristrukturimit u ndertuan 1 700 m2 serre per pune shkencore, prodhim fare, fidanesh dhe perime. Ndryshime u bene edhe ne strukturen e mbjelljeve, persosjen e punes ne prodhimin e farerave te hallkave te larta te grurit dhe te perimeve.

Aktivitetet kryesore te QTTB, Lushnje

1. Ne kuader te identifikimit, testimit, pershtajes dhe futjes ne praktikat bujqesore, te metodave e imputeve te reja per vendin:

Obiektivi l: Identifikimi, testimi dhe pershtatja e teknologjive te reja bashkekohore, te kultivimit te bimeve perimore, grurit dhe patates.

Objektivi II: Identifikimi, testimi, vleresimi dhe futja ne prodhim e kultivareve te rinj te bimeve perimore, patates dhe grurit. Identifikimi, ruajtja dhe shumezimi i kultivareve autoktone me vlera te larta per prodhim tregu dhe organik.

Objektivi III: Prodhimi i hallkave te larta te disa kultivareve te çertifikuar te bimeve perimore dhe grurit.

Objektivi IV: Testimi i kultivareve, teknikave e teknologjive te reja ne kushte te fermes.

Per vitin e pare kryhen keto aktivitete:

A. Testime per permiresim te teknologjive te kultivimit:

. Studim i menyrave te rritjes se kastravecit per prodhim industrial ne sera diellore.

. Studimi i fleteve plastike dhe agrotekstile per mulçerim dhe mbulim te pjeprit.

. Studim i efektit te perdorimit te disa plehrave kimike ne spec.

. Studim i efektit te perdorimit te plehrave kimike kristalore ne kastravecin ne sera.

. Studim i efektit te pleherimit gjethor ne patate.

1. Testime per permiresim te strukture se mbjelljeve:

. Prova krahasimi paraprake ne domate, spec, kastravec e pjeper.

. Prova krahasuese stacionare (kultivare e e hibride vendi e importi) ne domate, spec, kastravec e patate.

. Prova krahasuese stacionare ne grurin e bute e te forte

1 . Ne kuader te pergatitjes se paketave teknologjike per Kultrat kryesore:

Po hartohen karta teknologjike, mbeshtetur ne studimet e perfunduara, per domaten ne sera, specin ne fushe, shalqinin ne tunele te ulet, pataten e hershme, grurin e bute dhe ate te forte.

III. Ne kuader te kerkimit ne ferme:

. Testimi i kultivareve te rinj te domates per industri (Bushat, Shkoder dhe Qender, Koplik);

. Testimi i teknologjise se kultivimit te specit ne fushe me mulcerim plastic (Ne Lushnje);

. Testimi i teknologjise se kultivimit te kastravecit per industry ne sera. ( Ne Lushnje)

. Testimi i teknologjise bashkekohore te kultivimit te pjeprit ne tunele plastike (Fier e Lushnje)

1.Ne kuader te prodhimit te hallkave te larta te disa lloje farerash e fidanesh te çertifikuar. A. Prodhimi i hallkave te larta te farerave komerciale:

. Domate (IPP-1431 F, Rubin -12 F, Rubin-18 F.

. Spec (Albana)

. Kastravec (Diana F, Shekulli F,)

. Patellxhan (Aidin Sihaj)

. Presh (Kashari)

. Sallate (Allias-78)

. Spinaq (Viroflaj)

. Bizele (8-Pop)

B. Prodhimi i hlkave te larta te grurit:

. Grure i bute: “Dajti”, “LVS”, “Progresi” dhe “David x Mec”

. Grure i forte: “5/11-1” dhe “6/1”, qe kane aftesi te prodhuese, proteina e gluten dhe dallohen per qendrueshmeri te larte ndaj rezimit.

1.Prodhimi i farerave te kultivareve au mbeshtetjen e prodhimit organik : Per identifikimin e pérteritjen e popullatave me vlera te larta prodhu po kryhen studime per identifikimin dhe perteritie popullatave autoktone:

ne bimet solanore (domate, spec e patellxhan);.

ne bimet bostanore (kastravec e pjeper);.

ne bimet gepore (presh e qepe) e frutrenjore (karote. rrepe, rilke e panxhar perimor);

ne bimet gjethore (laker koke, sallate e spinaq) ne bimet bishtajore (barbunje e bathe)

1.Ne kuader te trajnimit te specialisteve te buiqesise, fermereve, studenteve te shkencave bujqesore etj, ne bashkepunim me drejtorite e bujqesise te rretheve, eshte hartuar plan seminaresh trajnimi, me specialist te Sherbimit Keshillimor, ku do te zhvillohen tema per perimet dhe grurin.

2.Ne kuader te sigurimit te ekspertizes teknike per strukturat e Sherbimit Keshillimor dhe fermeret, jane vene ne dispozicion te punes e prodhimit, te fermereve, tregtareve e perpunuesve te industrise ushqimore, potencialet tona intelektuale. QTTB Lushnje vizitohet e frekuentohet per keshillime e ekspertiza nga mjafte prodhues e perpunues te rretheve

VII.Ne kuader te demonstrimit te teknologjive te reja te kultivimit te bimeve perimore e grurit, Qendra, perve aktiviteteve eksperimentale e te tiera, te pershkruara me lar eshte impenjuar ne iniciativa divulgimi. Per vitin 2007jane ngritur disa fusha demonstrimi me: Domate ne sera, Dopmate per industri;, Spec ne serra; Patate e hershme; Pjeper ne tunele te ulet plastike; Grure i bute dhe i forte.

VIIL Ne kuader te pergatitjes dhe publikimi te materialeve divulgative per specialistet e bujqesise dhe fermeret, po punohet me keto mjete e menyra: Fletepalosje, Seminare, materialeve Buletine shkencore e Revista divulgative, etj