Domatja është bimë barishtore një vjeçare e familjes Solonaceae. Si për nga rëndësia ekonomike, vlera ushqyese, mënyra e përdorimit në të ushqyerit e njeriut dhe sipërfaqet që zen, domatja bën pjesë në grupin e bimëve perimore më të rëndësishme.
Domatja në Shqiperi dhe Kosovë zë një vend shumë me rëndësi si perime e freskët apo e konservuar.
Përhapja shumë e gjerë dhe konsumi i lartë i domates shpjegohet me vlerën e madhe ushqimore, dietetike e kurative, si dhe me shumëllojshmërinë e përdorimit të sajë frutat e domates dallohen për përmbajtje të lartë të vitaminave, kripëra minerale si dhe acide organike.
Domatet e pjekura kanë përafërsisht këtë përbërje kimike në përqindje (%): ujë 87.96, lëndë ekstraktive të pa azotuara 0.48-4, sheqerëra2.5-5, lëndë të azotuara 0.8-2, celulozë 0.8-1.5, kripëra minerale 0.6-1.2, yndyrë 0.2-0.6 etj.
Domatja mund të përdoret si e pjekur po ashtu edhe e pa pjekur (e gjelbër).
Përfitimet shëndetësore të domateve të gjelbërta
Domatet e gjelbërta ofrojnë përfitime të mëdha shëndetësore të cilat mund ti lexoni më poshtë:
- Dobishme për venat me varice
Domatet e gjelbërta përmbajnë acid acetilsalicilik i cili vepron si antikoagulues. Kjo mund të përdoret si një terapi alternative si një trajtim për venat me varice. Vendosni domatet jeshile të prera në venat e dukshme dhe përsëriteni disa herë për të pasur rezultate më të mira. Venat me varice do të zhduken gradualisht.
- Neutralizon radikalet e lira
Prania e Vitaminës A dhe flavonoideve në domatet e gjelbërta ndihmon në luftimin e efekteve të radikalëve të lira. Radikalet e lira formohen nga rrezet UV të diellit dhe gjithashtu pajisjet elektronike me rrezatim. Marrja e sasive të bollshme të domateve të gjelbërta ndihmon në mirëmbajtjen dhe gjithashtu uljen e radikaleve të lira në trup.
- Parandalimin e kancerit
Vitamina A si dhe C ndihmon në forcimin e antitrupave që ekzistojnë në trup për të luftuar qelizat e dëmshme. Vitamina K e gjetur në domatet e gjelbërta ndihmon në parandalimin e zhvillimit të qelizave kancerogjene. Për më tepër, Vitamina B6 ndihmon në forcimin e imunitetit dhe parandalon hyrjen e baktereve të këqija në trup.
- Bilanci i kolesterolit
Domatet jeshile nuk kanë kolesterol, por me 0,028 gram acid yndyror të ngopur , 0,030 gram acid yndyror të pangopur. Një sasi e konsumuar prej 100 gram domate të gjelbërta ofron 1.20 gram proteina që vepron si një lidhës i kolesterolit në gjak. Gjithashtu, përmban 0.20 gram yndyrë. Vitamina B3 ka një rol të madh në uljen e kolesterolit të keq.
- Shpejton procesin e shërimit
Domatet e gjelbërta kanë bioflavonoide në to, të cilat veprojnë si antibakteriale dhe anti-inflamatore që mbështesin procesin e shërimit për shkak të inflamacionit.
- Parandalon plakjen e parakohshme
Konsumi i domateve të gjelbërta ndihmon në parandalimin e plakjes së parakohshme. Një racion prej 100 gramë domate ofron 23.4 mg përmbajtje të Vitaminës C. Vitamina C rigjeneron qelizat e lëkurës që ndihmojnë në parandalimin e shfaqjes së rrudhave në fytyrë. Domatet e gjelbërta janë të dobishme në ruajtjen e shëndetit të lëkurës.
- Shtrëngon lëkurën
Domatet e gjelbërta përfshijnë edhe përfitime bukurie gjithashtu. Ato përmbajnë Vitaminë A, kalium dhe Vitaminë C të njohur për ruajtjen e freskisë së lëkurës. Mban elasticitetin e lëkurës në mënyrë që të mos rrudhet.
- Diete e shëndetshme
Domatet e gjelbërta përmbajnë fibra, karbohidrate dhe proteina të cilat i sigurojnë trupit energjinë e kërkuar dhe ulin sasinë e yndyrës.
- Ndërton masë muskulore
Hulumtimet kanë treguar se prania e tomatidinës ndihmon në formimin e qelizave muskulore duke mbrojtur qelizat e muskujve nga tkurrja.
- Ruan shëndetin e syve
Domatet e gjelbërta janë të dobishme në ruajtjen e syve të shëndetshëm. Ato kanë Vitaminën A që konsiderohet si vitamina thelbësore për ruajtjen e shëndetit të syve. Përdorni domate të gjelbra si zëvendësim të karotave në mënyrë që të mbani sytë e shëndetshëm.
- Presionin normal të gjakut
Domatet e gjelbërta ndihmojnë për të mbajtur presionin e gjakut normal. Një domate (e madhe) siguron 24 miligram natrium. Dieta me përmbajtje të lartë natriumi është shkaku i tensionit të lartë të gjakut dhe nxit shanset për goditje në tru. Kaliumi lufton efektet e natriumit dhe zvogëlon presionin e gjakut. Të rriturit e shëndetshëm duhet të marrin 4700 miligramë kalium dhe natrium 2300 miligramë në ditë.
- Redukton problemet e zemrës
Marrja e domateve të gjelbërta ndihmon në uljen e shanseve të problemeve të zemrës për shkak të pranisë së fibrave dietike. Dieta e pasur me fibra zvogëlon shanset e sëmundjeve të zemrës. Një domate e gjelbër në masë të madhe ofron 2 gramë fibra. Të rriturit e shëndetshëm duhet të marrin 14 gramë fibra dietike për çdo 1000 kalori. Fibrat e tretshme zvogëlojnë nivelet e kolesterolit dhe gjithashtu zhvillimin e sëmundjeve të zemrës. Rreth 10% e fibrave që gjenden në domate janë të tretshme.
- Aktivitet antioksidues
Domatet e gjelbërta janë të mbushura me Vitaminë A, C dhe E që janë lëndë ushqyese antioksiduese. Përveç ruajtjes së shëndetit të zemrës, Vitamina C ndihmon thithjen e hekurit nga ushqimi. Në mënyrë që të ruhet sistemi i fortë imunitar dhe shikimi i shëndetshëm, kërkohet sasi adekuate e Vitaminës A. Vitamina E ndihmon në parandalimin e anemisë hemolitike që zvogëlon shfaqjen e kataraktit. Dieta e pasur me antioksidantë ndihmon në parandalimin e sëmundjeve kronike siç janë sëmundjet e zemrës.