Reklame:

Kultivimi i Pjeshkes

Karakteristikat

  • Bazuar ne emertimin latinisht Persica, me pare ishte menduar se origjina ishte nga Persia.
  • Por studimet e mevonshme kane vertetuar se vend origjina e pjeshkes eshte Kina madje ne malet Shensi.
  • Te dhena te tjera vertetojne se ajo eshte njohur dhe kultivuar nga kinezet rreth 5000 vjet me pare. Pastaj nepermjet rruges se mendafshit eshte perhapur ne drejtim te Persise.
  • Gjate pushtimeve greke dhe romake, pjeshka eshte sjelle neper vendet e Mesdheut dhe me pas ne te gjithe Europen.
  • Ndersa ne Shqiperi mendohet te kete ardhur nga vendet e Azise Perendimore gjate perandorive greke, romake e me pas ashtu si shumica e pemeve te tjere frutore.

GF-677, qe jane te pershtatshme dhe i siguron bimes nje vitalitet te larte, nje prodhimtari te larte dhe konstante dhe qe eshte i pershtatshme per tokat gelqerore dhe te pa ujiteshme.

S 2/5, qe jane te pershtatshme dhe i sigurone vendin tone kjo bime eshte perqendruar kryesisht ne Ultesiren Perendimore. Megjithese pjeshka u qendron me pak temperaturave te uleta, perseri ne lidhje me siperfaqen dhe numrin e bimeve te mbjella, ajo zen vendin e trete ne bote ne grupin e pemeve frutore. Kjo perhapje ka arsyet e veta jo vetem per faktin qe frutat e kesaj peme jane shume te shijshme gjate konsumimit, por ajo qe ka rendesi eshte se si rezultat i shume kultivareve dhe varieteteve, prodhimi i tyre mbulon nga fillimi i muajit Maj dhe vazhdon deri ne  fund te Tetorit.

  • Frutat permbajne 8-12% lende sheqerore, acide organike, lende azotike, lende minerale, lende aromatike, vitaminat me kryesore jane C (12-35 mgr/100gr fruta), vitamine A dhe grupi i vitaminave B, PP, E, etj.
  • Frutat e kesaj peme kane gjetur nje perdorim te gjere edhe ne industrine perpunuese, si reçelera, marinada, lengje, prevede, lengje, etj.

Ben pjese ne familjen Trendafilore (Rozaceae) dhe ne gjinine Persica Mill.

Pjesa me e madhe e varieteteve te pjeshkes i perkasin species Persica vulgaris Mill me sinonime Prunus Persica Stockes dhe Amydalus Persica Lin.

Specia e pjeshkes klasifikohet ne tre grupime kryesore qe jane:

  1. Pjeshka e zakonshme e cila karakterizohet me lekure me push, e bute kur piqet, me tul te verdhe ose te bardhe dhe eshte e destinuar per prodhim te fresket.
  2. Pjeshka Percoche e cila karakterizohet tul te bute dhe eshte e destinuar per perpunim industrial si lengje, shurup, konserva, etj.
  • Nektarin Persica leavis (ndryshe quhet pjeshka kumbull), e cila dallohet per mos pranine e pushit ne fruta.

Nettarina karakterizohet me tul me te forte, kercitese dhe eshte e destinuar vetem per konsum te fresket.

Mbi origjinen e nektarines ka disa mendime,

  • Ku njera mendohet se eshte mutacion (e thene ndryshe shperthim sythor) i pjeshkes Persica vulgaris
  • Varianti tjeter eshte se nektarina ka ardhur si rezultat i nje hibridizimi te larget ndermjet pjeshkes Persica vulgaris dhe kumbulles Prunus domestica.

Pjeshka e zakonshme formon nje trup te larte 4-5 m. ØKurora ne fillim rritet shpejt ne lartesi dhe me pas e ndalon rritjen ne lartesi duke e vazhduar ate ne gjeresi.

Llastaret jane me gjethe te lemuara dhe ne ngjyre jeshile te hapur, madje ne te kuqerremet nga ana e diellit.

Sythat ne te shumten e rasteve jane buketore dhe ne maje te tyre ndodhet nje syth vegjetativ.

Rrenja ne fillim zhvillohet boshtore dhe pastaj degezohet ne afersi te siperfaqes se tokes.

Lulet e pjeshkes jane te bardhe ne te trendafilte, me nje bisht te shkurter dhe me nje ere karakteristike sipas varietetit.

Çeljen e luleve e fillojne pas kajsise kajsise dhe vazhdojne gjate Marsit.

Lulja e kajsise eshte tipike e familjes rozaceae, e tipit 5 (5 petela, 5 nenpetela 5 theke dhe 1 kreze pistili.

Ne çdo syth frutore çel nja nje lule, por karakteristike se ne shumicen e rasteve sythet frutore jane ne forme bukete qe jane te vendosura ne deget buketore, ne te perzierat, madje edhe neper thithaket.

Çdo lule jep nje frut.

Pas mbjelljes ne vendin e perhershem, bima e pjeshkes karakterizohet per nje rritje te fuqishme dhe me nje degezim te shumte.

Si rezultat i rritjes se shpejte te kurores, bima hyn ne prodhim qysh ne vitin e dyte pas mbjelljes dhe ne prodhim te plote futet ne vitin e peste.

Kurora e merr formen e saje te plote ne fund te vitit te katert. ØNe kushte te pershtatshme kultivimi, pjeshka jeton ne rreth 20 vjet.

Prodhimi mesatare eshte rreth 30 kg per rrenje, madje ne bime te veçanta shkon edhe ne 100kg.

Nje tjeter faktor ndikues ne jeten e kesaj bime eshte ndjeshmeria qe ka ndaj lageshtires se larte te ajrit dhe te tokes.

Pjeshka nuk pelqen toka te ngjeshura, argjilore te renda, me shume gelqere dhe te papershkueshme nga uji.

Pelqen vetem ne toka te thella, te ajrosura dhe te kulluara mire.

Temperatura minimale kritike qe mund te duroje kjo bime ne fazen e qetesise eshte -18°C, periudhe kjo kur sythet jane ende ne qetesine relative te dimrit.

Te pjeshka dallohen qarte 8 fenofazat fenologjike, qe jane:

  • Periudha e qetesise dimerore;
  • Faza e fryerjes se sytheve;
  • Faza e skuqjes se sytheve;

4)Lulezimi;

  • Lidhja e frutave;
  • Renia e petaleve
  • Fillimi i rritjes se frutave;
  • Fillimi i rritjes intensive te frutave; 9)Faza e fillimit te pjekjes; 10) Pjekja e plote.

Fazat fenologjike

Pjeshka shtohet ne 3 menyra qe jane:

  1. Me fare, ku pas mbirjes se farerave te pjeshkes,

filizat duhet te shartohen me materialin bimore meme, sepse fara nuk i transmeton aftesite e mira prodhuese.

  1. Me copa, behet vetem shtimi i copave per te

prodhuar nenshartesa vegjetative (ose edhe ne rruge invitro).

  1. ii) Me shartim, i cili behet mbi nenshartesa.

Nenshartesat e pjeshkes jane:

1-Mbi pjeshken e eger; kjo nenshartese behet vetem per kushtet te pershtatshme te tokes.

  • Mbi kumbull, kjo behet per kushte e tokave kodrinore, te thata, te varfera, por edhe ne kushtet e tokave te ftohta dhe te pa ajrosura.
  • Mbi kajsine, kjo nenshartese jep futa te medha dhe me pjekje te shpejte.
  • Mbi bajamen, kjo nenshartese behet per kushte e tokave kodrinore, te thata, te varfera dhe me permbajtje te larte te gelqeres ne toke.

5 – Nenshartesat vegjetative qe jane krijuar per tu perdorur si nenshartesa vegjetative jane: Barrier-1,

Citation, Ishtara, Jaspi,   Julior, Mr-S2/5, Ps – A5, Rubira, etj,

Nenshartesat me te rendesishme jane:

  • bimes nje vitalitet te mesem, nje prodhimtari konstante dhe qe pershpejton pjekjen e frutave. iii) Penta, qe jane te pershtatshme per toka te renda argjilore si dhe te paujiteshme. I siguron bimes nje vitalitet te mesem dhe nje prodhimtari konstante te frutave.
    1. iv) Tetra, qe jane te pershtatshme per toka te renda argjilore, dhe te paujiteshme. I siguron bimes nje vitalitet te mesem dhe nje prodhimtari konstante te frutave, i jep rezistence kunder nematodave.

    Klasifikimi i varieteteve

    Per nga periudha e pjekjes se frutave pjeshka  ndahen ne 5 grupe:

    1. Varietete me pjekje shume te hershme (fundi i Majit deri ne fund te Qershorit);
    2. Varietete me pjekje shume te hershme (gjate gjithe muajit Korrik);
    • Varietete me pjekje te mesme (gjate gjithe muajit Gusht);
    1. Varietete me pjekje te vone (gjate gjithe muajit

    Shtator);

    1. Varietete me pjekje shume te vonshme (gjate gjithe muajve tetor dhe nendor).

    Format e kultivimit

 

Ne perputhje me veçorite e nensharteses dhe te varietetit te pjeshka, format me te pershtatshme te kultivimit (ndertimit te kurores) jane:

  1. i) Kupore me kate te permiresuara; ii) Palmete iii) Kordon.

Ne zonat fushore mund te perdoren te tri format e kultivimit.

Ndersa ne zonat kodrinore preferohet ajo e formes kupore. Distancat e mbjelljes ne keto toka keshillohet te jene ne 5.5 x 3.5 m.

Format kryesore te kultivimit per kultivarin Nektarina jane: i) Forma kupore, ii) Forma palmete dhe iii) Forma piramidale me kate.

Format kupore e kultivimit

Procedurat paraprake te formimit te formes kupore

Forma e kultivimit Cordon

Procedurat paraprake te formimit te formes Cordon

Forma Cordon

Punimi i tokes:

Nje rendesi te veçante ne kultivimin e pjeshkes merr punimi i tokes ne 1-1,2 m thellesi para mbjelljes se pemeve.

Ne kushte te ujiteshme, toka ne mes rreshtave duhet te punohet sa me ceket.

Kjo mase permireson ndjeshem kushtet mikrobike te tokes. Punimet e thella demtojne seriozisht sistemin rrenjor.

Ne tokat e paujiteshme nje rendesi te madhe merr shkaterrimi i barerave te keqia me ane te herbicideve.

Zhdukja e barerave te keqia miremban siperfaqen e tokes duke ruajtur keshtu humbjen e vlages.

Uitja:

Nje ha pjeshke gjate te gjithe periudhes se prodhimit konsumon nga 2500 deri ne 4000 m3 uje ose rreth 250 -400 mm shi.

Ne tokat ranore ujitjet duhet te behen me te shpeshta por me sasi te vogla uji.

Ndersa ne tokat argjilore ujitjet mund te behen me norma me te medha uji, por me te rralla.

Per kultivaret e hershem, ujitja duhet te behet pas lulezimit nese nuk ka reshje, por gjate periudhes se forcimit te berthames duhet medeomos.

Eshte vertetuar se nese ujitjet rreth 2-3 jave para fillimit te pjekjes, jo vetem qe permiresojne jashtezakonisht shume sistemin e

pergjithshem ajror, por ajo qe eshte me e rendesishme frutat shtojne peshen dhe permiresojne shijen.

Gjithashtu ujitjet duhet te vazhdojne edhe pas vjeljes me qellim diferencimin e sytheve frutore per vitin e ardhshem.

Plehrimi:

Ne Vjeshte duhen hedhur te gjithe plehrat fosforike dhe ato potasike. Ato duhet te permbysen ne toke me qellim qe te filloje mobilimi i lendeve ushqimore dhe ato te jene te gatshme per tu asimiluar gjate fazes se vegjetacionit.

Ne Pranvere duhet te hidhen rreth 150-200 kg/ha lende aktive plehra azotike.

Eshte llogaritur se per nje prodhim mesatar prej 300 kv/ha duhet 120130  kg azot, 25-30 kg fosfor dhe 120-140 kg potas. Azoti sherben kryesisht per zhvillimin vegjetativ dhe atyre te sytheve frutore per te ardhmen.

Mungesa e azotit shkakton zverdhjen e gjetheve, dhe pengojne diferencimin e sytheve dhe veçanerisht ato frutore.

Fosfori ndikon ne forcimin e sistemit rrenjor te bimeve dhe ndikon drejtepersedrejti ne zhvillimin e organeve prodhuese ne bime.

Potasi ndikon ne rregullimin e rregjimit hidrik, ne rritjen e perqindjes se sheqerit, rritjen e peshes se frutave, etj.

Pjeshka (Persica vulgaris Mill)

Sherbimet

Rrallimi i frutave:

  • Rrallimi i frutave eshte operacioni me i rendesishem dhe behet me qellim permiresimin e cilesise se frutave.
  • Gjithashtu rrallimi i frutave ndikon ndjeshem ne krijimin e nje raporti te drejte ne mes rritjes vegjetative te pemes dhe te frutifikimit te saj.
  • Eshte e keshillueshme qe heqja e frutave te behet rreth 25-35 dite pas lulezimit.
  • Madhesia e frutave duhet te jete sa frutat e lajthise.
  • Heqjet e mevonshme nuk japin rezultatin e duhur.

Madje rrallimi mund te behet edhe dy here.