Pse është e rëndësishme Vallja Dyshe Myzeqare

Vallja dyshe myzeqare është e rëndësishme për t’u shpallur pasuri kulturore kombëtare sepse përmbledh vlera të rralla historike, identitare dhe shoqërore që përfaqësojnë jo vetëm Myzeqenë, por edhe trashëgiminë shpirtërore shqiptare në tërësi. Më poshtë arsyet kryesore:

1. Autenticitet dhe vazhdimësi historike
Vallja dyshe myzeqare është ruajtur brez pas brezi, pa ndërhyrje të mëdha skenike apo stilizime moderne. Ajo ruan gjurmë të jetës arbërore të para pushtimit osman. Gjurmët më të hershme të saj janë pikturuar në kishën e Shën Gjergjit në fshatin Libofshë më 1782.
2. Strukturë koreografike unike
• Kërcimi është i rrallë në traditën shqiptare krahasuar me vallet rrethore.
• Marrëdhënia mes dy valltarëve është simbolike dhe kërkon mjeshtëri në lëvizje. Ato janë të përmbajtura, dinjitoze dhe ritmike, duke reflektuar karakterin myzeqar.
3. Shprehje e identitetit myzeqar
Vallja është e lidhur ngushtë me:
• muzikën myzeqare (ritmet, daullja, klarineta/violina),
• veshjen tradicionale (guna me rrëke, xhamadani, fustanella, shamitë),
• sjelljen shoqërore dhe kodin etik të krahinës.

4. Pra, Vallja Dyshe përfaqëson një identitet lokal të dallueshëm, që pasuron mozaikun kulturor shqiptar. Këto elemente e bëjnë një burim studimi për etnologjinë dhe antropologjinë kulturore.

5. Rrezik real i zhdukjes
Sot vallja praktikohet nga pak grupe dhe kryesisht nga breza të vjetër. Pa statusin e pasurisë kombëtare:
• rrezikon të harrohet,
• të deformohet,
• ose të mbijetojë vetëm si performancë folklorike e shkëputur nga konteksti i saj.
6. Bazë për mbrojtje ligjore dhe financiare
Shpallja si pasuri kombëtare:
• garanton dokumentimin zyrtar,
• hap rrugë për projekte ruajtjeje, edukimi dhe transmetimi,
• forcon argumentin për regjistrim të ardhshëm në UNESCO si trashëgimi jomateriale.
7. Vlerë për edukimin dhe turizmin kulturor
Vallja dyshe myzeqare mund të shërbejë si:
• mjet edukimi për brezat e rinj,
• simbol kulturor i Myzeqesë,
• element identifikues në turizmin kulturor dhe eventet kombëtare.
Si përfundim Vallja dyshe myzeqare është pasuri kombëtare sepse është autentike, unike, identitare, e rrezikuar dhe përfaqëson një shtresë të thellë të kulturës shqiptare që meriton mbrojtje, promovim dhe transmetim të qëndrueshëm.
Ka ardhur momenti që jo vetëm të shpallet pasuri kombëtare por të futet edhe në Unesco.
Foto Ansambli Folklorik Burimor Vaçe Zela Fier – Shegan
Përgatiti Dr Niko Ferro