Bashkimi Europian duhet të ulë emetimet e gazeve serrë me 90% deri në vitin 2040, tha të martën Brukseli në një rekomandim që synon të sigurojë që neutraliteti i klimës të bëhet realitet deri në mesin e shekullit. Ulja prej 90%, në krahasim me nivelet e viteve 1990, do të sillte një vendosje masive të sistemeve të rinovueshme, heqjen e pakthyeshme të qymyrit dhe zhdukjen pothuajse totale të gazit nga sistemi energjetik i bllokut, si dhe ndryshime të thella në transport, ushqim, ndërtesat, fabrikat dhe menaxhimi i mbetjeve.
Objektivi është i nevojshëm për të mbajtur BE-në në linjë me Marrëveshjen e Parisit të vitit 2015, e cila i angazhoi vendet që të mbajnë temperaturën mesatare afatgjatë të Tokës nën 2°C dhe, mundësisht, nën 1,5°C, një objektiv që çdo vit duket se rrëshqet më larg. Ndjenja e urgjencës u rrit në mënyrë dramatike kur viti 2023 u shpall viti më i ngrohtë që nga fillimi i regjistrimeve në vitin 1850, duke nxjerrë në pah bombën kronike të vendosur nga kriza klimatike.
Megjithatë, për momentin, ambicia e vitit 2040 është një rekomandim jo detyrues nga Komisioni Europian për të nisur debatin politik. Një propozim zyrtar do të paraqitej vetëm pas zgjedhjeve për Parlamentin Evropian, një kohë e zgjedhur me kujdes për të parandaluar që partitë e ekstremit të djathtë të shfrytëzojnë këtë çështje. “Vendosja e një objektivi klimatik për vitin 2040 do të ndihmojë industrinë europiane, investitorët, qytetarët dhe qeveritë të marrin vendime në këtë dekadë që do ta mbajnë BE-në në rrugën e duhur për të përmbushur objektivin e saj të neutralitetit klimatik në vitin 2050”, tha Komisioni në një njoftim për shtyp.
“Do të dërgojë sinjale të rëndësishme se si të investohet dhe planifikohet në mënyrë efektive për një afat më të gjatë, duke minimizuar rreziqet e aseteve të bllokuara.” Procesi legjislativ përpara është i garantuar të jetë i përçarë dhe polarizues pasi Marrëveshja e Gjelbër po ndjen një reagim në rritje nga konservatorët, fermerët dhe industria, të cilët të gjithë ankohen për barrën e tepërt të vendosur nga rregullimi mjedisor.
Rebelimi filloi kur Brukseli lançoi Fit for 55, një grup ligjesh me ndikim të gjerë të krijuar për të reduktuar emetimet e gazit serrë të BE-së me të paktën 55% përpara fundit të kësaj dekade. Paketa prezantoi masa të paprecedentë si një taksë kufitare e karbonit dhe një ndalim gradual të automjeteve me lëndë djegëse fosile.
Por ishte Ligji për Restaurimin e Natyrës, i cili teknikisht nuk ishte pjesë e Fit For 55, ai që shkaktoi reagimin dhe ekspozoi një ndarje të thelluar midis politikanëve të krahut të djathtë dhe të majtë. Që atëherë, Marrëveshja e Gjelbër është bërë objekt kritikash të hapura, të ashpra, siç tregohet në protestat e fermerëve që së fundmi pushtuan disa shtete anëtare, si Franca, Gjermania, Belgjika, Polonia dhe Italia.
Ursula von der Leyen, presidentja e Komisionit Evropian, ka reaguar duke vënë fermerët në qendër të fjalimeve të saj dhe duke lavdëruar qëndrueshmërinë e tyre ndërsa luftojnë me krizën e kostos së jetesës. Të martën, vetëm disa orë para se të zbulohej objektivi i klimës 2040, von der Leyen njoftoi tërheqjen e një ligji kontestues për pesticidet që ishte kundërshtuar ashpër nga sektori bujqësor.
Tërbimi në rrugë është në kontrast të mprehtë me paralajmërimet ogurzezë të lëshuara nga shkencëtarët e klimës, të cilët vazhdimisht u bëjnë thirrje qeverive, veçanërisht ekonomive të mëdha si BE, SHBA, Kina dhe India, të rrisin politikat e tyre klimatike dhe të ulin emetimet e gazeve serrë në ritëm më të shpejtë, më të vendosur.
Shtatorin e kaluar, Kombet e Bashkuara thanë se dritarja e mundësive për t’u pajtuar me Marrëveshjen e Parisit po “mbyllet me shpejtësi” dhe bëri thirrje për “veprim vendimtar” për të ndryshuar trendin. Muaj më vonë, kombet e mbledhura në COP28 arritën një marrëveshje historike për t’u larguar nga karburantet fosile “në një mënyrë të drejtë, të rregullt dhe të barabartë” për të “arritur zero neto deri në vitin 2050”.
Sipas të ashtuquajturit Global Stocktake iniciuar në Dubai, Komisioni është i detyruar të propozojë një objektiv detyrues 2040 brenda gjashtë muajve nga konferenca. Ndryshe nga objektivi i vitit 2030, shifra e 2040 e rekomanduar të martën nuk paraprihet nga “të paktën”, që do të thotë se ulja prej 90% kuptohet si një tavan maksimal dhe jo si një dysheme minimale. Bordi Këshillimor Shkencor Europian për Ndryshimet Klimatike më parë shtyu për një objektiv të rreptë të vitit 2040, diku midis 90% dhe 95% të të gjitha emetimeve.
Hija e protestave të fermerëve rëndon shumë mbi frymën e njoftimit të Komisionit, i cili është i mbushur me aludime për “drejtësinë”, “solidaritetin”, “konkurrencën” dhe rëndësinë e mbajtjes së një dialogu të vazhdueshëm me industrinë. Ekzekutivi, megjithatë, këmbëngul se angazhimet e marra sipas objektivit 2030, përfshirë axhendën Fit For 55, duhet të zbatohen plotësisht për të arritur uljen prej 90% deri në vitin 2040.
Duke reaguar ndaj lajmit, organizatat mjedisore ishin shumë kritike ndaj shifrës 90%, sepse objektivi, siç parashikohet nga Komisioni, do të ishte “neto” dhe do të linte derën e hapur për heqjen e karbonit, teknologjitë ende të paprovuara që favorizojnë prodhuesit e karburanteve fosile sepse do t’i lejonte ata të vazhdonin disa pjesë të operacioneve të tyre ndotëse.SCAN